Teamontwikkeling en Teamdynamiek

Wat is teamdynamiek?

Teamdynamiek verwijst naar de interacties en onderlinge relaties binnen een team die van invloed zijn op het gehele functioneren van het team. Het omvat communicatie, samenwerking, conflicthantering en de rolverdeling. Het bepaalt hoe effectief een team zijn doelen bereikt, en hoe aangenaam de weg ernaartoe was voor de teamleden. Double Healix benadert groepsdynamiek als een spannend verhaal, waarin elk team een unieke variatie van universele fasen en thema’s doormaakt.

Wat is teamontwikkeling?

Teamontwikkeling is het proces waarbij een groep individuen wordt begeleid en ondersteund om samen te groeien tot een effectief en goed functionerend team. Dit omvat het versterken van communicatie, psychologische veiligheid, samenwerking, vertrouwen en probleemoplossende vaardigheden, evenals het definiëren van duidelijke rollen en doelen. De doelstelling is om de prestaties en het welzijn van het team als geheel te verbeteren. Het bijzondere van teamontwikkeling is dat het de individuele leden ook de kans biedt om de eigen relationele vaardigheden en het eigen persoonlijk leiderschap te versterken.

Waarom is teamontwikkeling zo belangrijk?

Teamontwikkeling is cruciaal omdat het de basis legt voor een veilig, effectief en harmonieus werkklimaat en een optimale groepsdynamiek. Het bevordert betere communicatie, verhoogt de productiviteit, en versterkt het vertrouwen en de samenwerking tussen teamleden. Hierdoor kunnen teams efficiënter problemen oplossen, creatiever zijn, en betere resultaten behalen. Bovendien verhoogt teamontwikkeling de betrokkenheid en tevredenheid van de teamleden, wat leidt tot een lager personeelsverloop en een positiever werkklimaat.

Welke fasen zijn er binnen teamontwikkeling?

Er zijn vier stadia in teamontwikkeling: de voorbereiding, het leveren van prestaties, de crisis en de echte, transformatieve verbetering van het team. Double Healix onderscheidt binnen die vier stadia telkens drie fasen. In totaal onderscheiden we dus twaalf fasen. Bekijk hieronder de verschillende fasen en ontdek direct welke teamrollen hierbij van belang zijn.

Welke teamrollen zijn er?

Werken in een team vereist goede organisatie en samenwerking. Voor optimale productiviteit is het belangrijk dat iedereen een rol heeft die past bij zijn of haar sterke punten. Welke teamrollen zijn er eigenlijk? Een bekende teamroltheorie is bijvoorbeeld die van Dr. Meredith Belbin. De 9 Belbin teamrollen zijn in te delen in actiegerichte teamrollen, denkgerichte teamrollen en mensgerichte teamrollen.

In iedere fase van teamontwikkeling zijn specifieke vaardigheden nodig. Daarom besteedt Double Healix vooral aandacht aan de teamrollen die in een bepaalde fase het meest van belang zijn. Een teamrol kan worden uitgevoerd door de teamleider, maar zeker ook door andere teamleden. Double Healix onderscheidt de volgende 12 fasegebonden teamrollen:

De voorbereiding-rollen

1. Netwerker: Heeft veel contacten en kan gemakkelijk verbindingen leggen, zowel binnen als buiten het team.
2. Ondernemer: Start nieuwe initiatieven, is confronterend wanneer nodig en kan goed concurreren.
3. Werkbij: Is een doorzetter die harmonie en normering in het team bevordert. Stimuleert het team om consistent door te werken aan de taken.

Leveren van prestaties-rollen

4. Creatieveling: Brengt nieuwe perspectieven in, kan out-of-the-box denken en heeft het vermogen om te relativeren.
5. Resultaatbehaler: Is praktisch en rationeel, stelt deadlines en prioriteiten.
6. Ster: Vertolkt de emoties van het team, presenteert boeiend en zorgt ervoor dat het team zichtbaar en erkend wordt.

De crisis-rollen

7. Ordeschepper: Plant en borgt processen. Bewaakt de kwaliteit van communicatie en producten. Bereidt het team voor op moeilijke tijden.
8. Diplomaat: Luistert naar alle partijen en fungeert als mediator bij conflicten en moeilijke tijden. Brengt rust en gewogenheid in het team.
9. Analist: Doorbreekt taboes, bewaakt de urgentie en managet crises effectief. Kan vlijmscherp analyseren wat er fout gaat en geeft aanwijzingen voor pijnlijke maar noodzakelijke beslissingen.

De transformatieve rollen

10. Visionair: Biedt richting en hoop, verenigt het team rond een inspirerende visie en vernieuwde idealen.
11. Geweten: Bewaakt bottom-up de rechtvaardigheid.. Stimuleert het team om moedig te gaan staan voor hun centrale principes.
12. Helper: Is de senior coach, dienstbaar aan andere teamleden en het team als geheel. Begeleidt nieuwe en vertrekkende leden. Bevordert vergevingsgezindheid en dankbaarheid voor wat het team heeft bereikt.

Natuurlijk zijn dit alleen de globale teamrol beschrijvingen. In het Double Healix model wordt elke teamrol weer opgesplitst in drie verschillende deelrollen.
Ben je benieuwd naar jouw eigen teamrollen-profiel? Kijk hier voor de Double Healix profielpagina.

Waar verwijst de piramide van teamontwikkeling naar?

De piramide van teamontwikkeling verwijst naar een gestructureerd model voor het opbouwen en versterken van teams, waarbij elk niveau van de piramide een essentiële bouwsteen vertegenwoordigt die bijdraagt aan het succes en de effectiviteit van het team. Een bekend voorbeeld hiervan is de piramide van Lencioni, die vijf niveaus omvat:

1. Vertrouwen: De basis van de piramide; teamleden moeten elkaar vertrouwen en zich veilig voelen om kwetsbaar te zijn. Dit valt bij Double Healix onder Forming: Hier begint het mee, dit is het essentiële fundament.
2. Constructieve conflicten: Teams moeten openstaan voor discussie en constructieve conflicten om problemen op te lossen en betere beslissingen te nemen. Dit gebeurt in de Storming fase.
3. Betrokkenheid: Teamleden moeten zich betrokken en toegewijd voelen aan de beslissingen en acties van het team. Dit proces vindt plaats in de Norming fase.
4. Verantwoordingsplicht: Teamleden houden elkaar verantwoordelijk voor hun prestaties en gedrag. Dit valt bij Double Healix onder Informing.
5. Resultaten: De top van de piramide; teams richten zich op het gemeenschappelijk doel en behalen samen resultaten. Dit valt bij Double Healix onder Performing.

Deze piramide benadrukt de noodzaak van een sterke basis van vertrouwen en samenwerking om succesvolle en effectieve teams te creëren. Zoals hierboven beschreven, gaat Double Healix verder in het verhaal: er komen immers momenten dat het team door zwaar weer gaat en zichzelf opnieuw moet uitvinden (fasen 8 t/m 12).

Wat is teamleiderschap?

Leidinggeven aan teams zien we als temporeel, situationeel en contextueel leiderschap. Afhankelijk van de fase, situatie en context waarin het team verkeert zijn er specifieke vaardigheden voor nodig. Teamleiderschap kan worden ingevuld door de formele leider, maar ook door andere teamleden. Formeel en informeel leiderschap kunnen elkaar waar nodig goed aanvullen. Immers, teamleiders met voldoende vertrouwen in zichzelf en hun teamleden kunnen veel delegeren, ook momenten van leiderschap. Bijvoorbeeld, in onze trainingen moedigen we teamleiders vaak aan om het voorzitterschap van vergaderingen te laten rouleren, zodat ieder teamlid kan oefenen met aansturen en structureren. Om taken effectief te kunnen delegeren is het belangrijk dat de vaardigheden en potenties van alle teamleden goed in kaart worden gebracht. Dit kan onder andere door het Double Healix teamrollenprofiel.

Met welke spanningsvelden krijgen teams te maken?

In elk team zijn er tegengestelde krachten nodig die elkaar in balans houden. Ze zijn niet alleen onvermijdelijk, maar ook gewenst en noodzakelijk voor een optimale groepsdynamiek. Er zullen in elk team (en zelfs binnen elk individueel teamlid) spanningsvelden ontstaan, die, als ze verstandig worden gehanteerd, kunnen leiden tot betere samenwerking. Maar ze kunnen ook, als ze niet goed worden onderkend en begeleid, disfunctionele polarisaties teweegbrengen die een zware wissel trekken op het team. Het Double Healix model behandelt zes basale spanningsvelden, zoals tussen chaos en orde, handelen en reflecteren, opbouwen en afbreken, divergeren en convergeren, resultaat- en principegerichtheid, en zelf- en omgevingsgerichtheid. Elk team, elke teamleider en elke teamcoach heeft de uitdaging om daarin de balans te vinden zodat ieder teamlid tot zijn recht komt en eenzijdige oplossingen kunnen worden voorkomen.

Ontdek meer hierover in het boek Team Transformatie in Twaalf Stappen of de online cursus Teamontwikkeling in Beeld.

Welke werkvormen voor teamontwikkeling zijn er?

Er zijn verschillende werkvormen die zinvol kunnen zijn voor teamontwikkeling, elk gericht op het versterken van specifieke aspecten zoals communicatie, vertrouwen, samenwerking en probleemoplossende vaardigheden. Je kunt denken aan:

Dit is slechts een greep uit de vele mogelijke werkvormen. Elk team kan dan beslissen welke werkvormen het meest passend zijn bij de eigen behoeften en de eigen ontwikkelingsweg. Het toepassen van deze werkvormen kan teams helpen om sterker, meer verbonden en effectiever te worden in het bereiken van hun gemeenschappelijke doelen.

Teamdynamiek verbeteren met Double Healix en MovieLearning

Double Healix biedt een unieke en levendige aanpak voor teamontwikkeling, waarbij we de verhalende ontwikkelingsstructuur combineren met inspirerende voorbeelden uit films en documentaires (MovieLearning). Dit maakt het mogelijk om alle thema’s op een veilige manier bespreekbaar te maken. De filmfragmenten laten niet alleen zien dat de thema’s en dilemma’s universeel zijn, ook versterken ze het conceptueel en kritisch denken. Onze narratieve structuur biedt een uitstekende basis voor de belangrijkste principes van teamontwikkeling.

We helpen teams op velerlei manieren, waaronder: live workshops en trainingen, trainingen op maat, teamrolprofielen, online cursussen en webinars, onze boeken, het teamkaartspel, educatieve posters en zoveel meer. Wil jij de dynamiek binnen je team of gehele organisatie verbeteren? Ontdek dan ons volledige aanbod op het gebied van teamontwikkeling en neem contact met ons op om jullie wensen verder te bespreken.

Bekijk hier ons aanbod om jouw team te helpen de teamdynamiek te verbeteren: Double Healix Teamontwikkeling.