Dat had je kunnen zien aankomen

Van déjà vu naar déjà video

In de film The Matrix  (1999) zit een geweldig concept: Ze gebruiken de déjà vu als verklikker dat de bad guys iets aanpassen in de wereld van onze hoofdpersoon Neo (Keanu Reeves). Door de aanpassing gaat er iets ‘fout’ waardoor een gebeurtenis zich twee keer afspeelt, in dit geval een voorbijlopende zwarte kat.

Déjà vu betekent letterlijk ‘eerder gezien’. Je denkt iets wat je nu ziet te herkennen, maar het is onduidelijk of, waar en wanneer je het al eerder hebt meegemaakt. Je stapt daarmee kort uit de lineair voortschrijdende tijd en maakt een sprongetje naar een (imaginair) moment in het verleden.

Dit concept heeft een reactief karakter. De link met het ‘nu’ wordt gelegd met iets in het verleden. Dat is logisch, want we kunnen ons niets herinneren van de toekomst. Maar betekent dat ook dat we niets van de toekomst kunnen zien? Vandaar de term déjà video, wat betekent ‘ik zie al’. Déjà betekent ‘al’ in het Frans, en video betekent ‘ik zie’ in het Latijn.

We leven als mensen in allerlei cyclische patronen, en als we denken dat we iets al eerder meegemaakt hebben dan is dat – afhankelijk van je levensopvatting wellicht door bad guys of juist een good guy/girl – zo bedoeld. Veel patronen zijn natuurlijke processen, zoals het ritme van je ademhaling, het patroon van dag en nacht en de doorlopende seizoenen. Maar ook economische en geestelijke processen gaan in patronen, zoals de Kondratieff cycli of de ademhaling van Brahma. Op elke schaal komen we cycli tegen. En vaak herkennen we dan ook zich herhalende elementen, maar lang niet altijd.

…the hero journeys through a world of unfamiliar yet strangely intimate forces…

– Joseph Campbell

Door patronen te bestuderen kunnen we onze herkenning wel steeds verder ontwikkelen, en steeds vaker zeggen: ‘Ik zie het al.’ Bij Double Healix zijn we hier constant mee bezig. Onze methode is gebaseerd op déjà vu én déjà video: door dezelfde én vergelijkbare video’s herhaaldelijk te bekijken heb je steeds meer gezien, maar zie je ook steeds meer. Zowel in een video als in je eigen leven.

Kun je hiermee de toekomst voorspellen? Ja en nee. Want je kunt altijd voorspellen dat je leven een wending zal nemen die je niet had kunnen voorzien. En juist door daar rekening mee te leren houden vergroot je het gevoel van vrijheid – of controle, zo je wilt…

Er zijn veel films die met dit concept spelen. Een voorbeeld is Mr. Nobody, over een persoon die kan zien wat zijn keuzes voor gevolg hebben later in zijn leven. Hieronder een kort voorbeeld. Zie je het al aankomen?

Meer blogs