Afweer en weerstand: als twee zekerheden botsen

In ons sociale leven komen we geregeld mensen tegen die op een andere manier omgaan met de pijn en onzekerheid van het bestaan dan wijzelf doen. We gebruiken allemaal afweervormen om het leven aan te kunnen. Het kan vruchtbaar zijn anderen te helpen naar hun afweervormen te kijken, maar minstens even vruchtbaar is het om onze eigen afweervormen te onderzoeken. Afweer is meestal hard nodig, maar vraagt om constant bijstellen. Want vaak verandert het pantser in een dwangbuis.

Vanuit het Double Healix model van Persoonlijkheidsontwikkeling plaatsen we altijd twee vormen van afweer tegenover elkaar. Bijvoorbeeld de neiging om pijn te ontkennen (denial) tegenover de neiging om pijn op te zoeken (zelf-kwelling). We doen dat om mensen te helpen een nieuwe balans te vinden in de manier waarop ze omgaan met de overtollige pijn (en ook vreugde) die het leven kan brengen. We gaan ervan uit dat het veel meerwaarde oplevert om de spanningsvelden in onszelf bewust te maken en te optimaliseren. Dit geeft ons meer geestkracht (of presence, tegenwoordigheid van geest).

We hebben een online leergang gemaakt over afweervormen in relaties en organisaties. De onderstaande sequentie geeft een goede indruk van de manier waarop we deze leergang hebben opgebouwd.

De sequentie van scènes die we hieronder tonen, komt uit een aflevering van de televisieserie ‘The Good Doctor’. Het gaat in deze aflevering om een dominee met een pijnlijke vorm van kanker in zijn ruggengraat. Hij heeft de zekerheid van het geloof (en eigenlijk twijfelt hij) en de artsen hebben de zekerheid van de wetenschap (en natuurlijk twijfelen ook zij).

We zien hier verschillende interessante gedragingen. Allereerst het laten wachten van het chirurgenteam. Dit vertelt iets over een mogelijke hoogmoed. Vervolgens blijkt dat de dominee vindt dat hij pijn moet lijden omdat hij iemand heeft vermoord. Dit zijn verschillende afweervormen die we hieronder verder uitdiepen.

Er ontstaat nu een spanningsveld tussen de arts die zeker weet dat de overtuiging van de dominee onzin is en dat haar overtuiging beter is. Het gesprek met haar collega’s is interessant omdat het gaat over een spanning tussen verschillende zekerheden: de materiële-rationele tegenover de religieus-spirituele. Een interessant compromis bestaat uit de vraag of de dominee het risico wil lopen om te sterven voordat hij vergeving heeft gevonden.

Tijdens de operatie praten de collega’s over hun verhouding met het geloof. Tot hun verbazing ontdekken ze dat de tumor in de twee weken tussen foto en operatie 50% kleiner is geworden. Er botsen opnieuw geloofssystemen en afweervormen. Want in de rationalisatie-afweervorm is weinig ruimte voor de kracht van zelfgenezing of morele dilemma’s die op fysieke processen inwerken.

De foto’s van de scan bevestigen een spontaan herstel. Je ziet hoe de rationele artsen worstelen met hun rationalisaties. Het bijzondere is dat er duidelijk een taboe bestaat in hun denken: ‘the M.-word’ (miracle).

Het goede nieuws wordt medegedeeld en het is nog maar de vraag of de dominee er zo blij mee is als hij echt gestraft wil worden. Ook hier de botsing tussen geloofssystemen. Deze is goed te merken in de uitspraak van de arts: ‘We are confident that there is a medical explanation.’

Dit is de cruciale scène omdat de arts nu twee afweervormen van de dominee ter discussie stelt: zijn narcistische hoogmoed waarmee hij meent te weten wat God wil en zijn onvruchtbare manier van zelfkastijding. Deze afweervorm is mogelijk ook weer verbonden met zijn narcistische almacht, omdat hij meent schuldig te zijn aan de zelfmoord van een van zijn parochie-leden. De reden dat Clarence, de dominee, de confrontatie accepteert is omdat de arts (ze heet Claire) ook zijn taal spreekt. Ze blijken beiden te worstelen met hun zekerheden. Zijn vrouw geeft hem een zetje in de goede richting en hij stemt toe in een pijnverminderende operatie.

De course ‘Afweer in Relaties en Organisaties’ is geschikt voor leiders die hun mensenkennis willen vergroten, maar ook voor coaches, trainers en therapeuten.

Wellicht interessant?

[:nl]Algemene online course banner[:]
Menu